Балалардың денсаулығымен байланысты ең көп таралған мәселелердің бірі –бұл ішек босауының бұзылуы. Іштің қатуы емізулі нәрестелер мен үлкен жастағы балаларда бірдей жиі кездеседі, алайда жаңа туылған нәрестелер мен бір жасқа дейінгі балаларда дәреттің бұзылуы бәрінен қиын өтеді. Балаңыз жасы 6 аптадан жоғары, емеді, бірақ 3-4 күннен бері (немесе тіпті 6-7 күн) үлкен дәреті жоқ па? Бұл жағдайда не істеуге болады деген сұраққа KYN.KZ сайты жауап береді.
Еметін бала әр емгеннен кейін үлкен дәретке шығуы да, немесе бірнеше күн сайын шығуы да қалыпты, егер:
Баланы ештеңе мазаламаса;
Кіші дәреті қалыпты шығып тұрса;
Тәбеті жақсы болса;
Салмақ қосуы қалыпты болса.
⠀
Кей балалар 3-5 немесе 7 күнде бір үлкен дәртеке шығуы мүмкін, бірақ дәреті көп мөлшерде, ботқа тәрізді, жұмсақ консистенцияда болса, бұл қалыпты,іш қатуға жатпайды. Яғни, сіздің сүтіңіз балаға жақсы сіңіп жатыр, калл түзетіндей қорытылмайтын бөліктері аз деген сөз.
Сондықтан бұндай жағдайда баланың тік ішегіне сабын тығып, клизма жасап жүрудің, іш жүргізетін дәрілер берудің қажеті жоқ. Дәрет сыртқа шығу үшін, ішектерде белгілі бір мөлшері жиналуы керек, керекті мөлшер жиналғанда өзі-ақ сыртқа шығады.
⠀
Ал, іш қату дегеніміз не?
Ана сүтін еметін балаларда 7 күннен аса, ал жасанды тамақтанатын немесе қосымша тамақ ішетін балаларда 3-4 күннен аса дәреті болмауы іш қатуы болып есептеледі. Бірақ, сонымен қоса, дәрет қатты болса,кей балалар тіпті күнде бір рет үлкен дәрет шығаруы мүмкін, бірақ қатты болып шығуы мүмкін. Бұл да іш қатуға жатады. Сонымен қатар іш қату белгілері мыналар:
горшокқа отырғысы келмей жылау (ауырсыну болады деп қорыққандықтан).
жасқа жетпеген балаларда да жылап мазасыздануы;
күшену, артынан жылау;
шыққан дәреттің қатты, үлкен көлемді болуы;
кейде дәрет шығып болған соң аздаған қан бөлінділері көрінуі.
⠀
Іш қатудың негізгі екі түрі болады:
Функциональды – 95% жағдайда кездесетіні. Яғни ішектің моторлы қызметінің бұзылуы. Бұл көбіне бала жасанды тамақтандырылғанда, балаға қосымша тамақ енгізіп бастағанда, горшокқа үйрете бастағанда, су ішудің жеткіліксіздігінде және тағамда клетчатка жетіспеуінде пайда болады.
Органикалық – 5% жағдайда ғана кездеседі, бұл белгілі бір аурулардың әсерінен іш қатуы пайда болуы.
⠀
Қай уақытта уайымдау керек?
6 аптадан кішкентай балада іш қатса;
жіп тәрізді калл болса;
салмақ қосуы аз болса;
балада құсу болса;
Тік ішегінен қан кетсе;
Тік ішек маңында жырылулар болса.
на сүтін еметін балаларда 7 күннен асса, қосымша тамақ ішетін, уже тамақ ішетін балаларда 3-4 күннен асса іш қатуы деп есептеледі. Сонымен қатар неше күн екеніне қарамай үлкен дәреттің қатты, үлкен көлемді болуып шығуы да іш қатуы болып есептеледі.
⠀
Іш қатуы емінің негізгі төрт жолы бар:
1.Іш қатуы жайлы ата-анаға толық мәлімет беру. Баласының жағдайы нақты іш қатуға жата ма, іш қатқан жағдайда не істеу керек, қандай асқыныстар болуы мүмкін, алдын алу үшін не істеу керек т.б
2.Қатты нәжіспен толған ішекті тазалап алу;
3.Ішектің қайтадан қатты нәжіспен толуының алдын алу – іш жүргізетін дәрілер қолдану.
4.Балаға қалай дәретке баруы керектігі жайлы үйрету.
⠀
Іш қатуы баланы енді мазалап жатса, яғни созылмалы түрі болмаса – онда бір реттік микроклизма жасауға немесе глицеринді свеча қолдануға болады. Баланың іш жүруі қалыпқа келген соң қолданудың қажеті жоқ.
Егер баланың іш қатуы бірнеше апта, айлар, жылдар бойы жалғасып жатқан болса, іш жүргізетін дәрілер қолданған жөн. Бірінші тік ішекті қатқан толған нәжістен тазалап алу керек. Ол үшін тазалау клизмасы жүргізіледі. Одан соң іш жүргізетін дәрілер берілу керек. Бірақ дәрігердің нұсқауымен ғана. Өз бетінше қолдана беруге болмайды, асқыныстар болуы мүмкін.
⠀
Іш жүргізетін дәрілердің 3 түрі болады:
1. Осмотикалық (Дюфалак, порталак, нормазе, форлакс) – сұйықтықтың тоқ ішекке көбірек жиналуын тудырып, қатқан нәжісті жібітіп, көлемді етіп, сыртқа шығуына жағдай жасайды. Сондықтан да бұл препараттарды қабылдағанда балаға көп мөлшерде су ішкізген жөн.
2. Май түріндегі (вазелинді май) – қатқан нәжісті жұмсартып, сыртқа шығаруға көмектеседі. Дәмсіздеу болғандықтан шырынмен қосып беруге болады. Бірақ 5 күннен артық уақыт беруге болмайды. Себебі нәжісті тым майлы етіп жібереді.
3. Ынталандырушы (Сенна, Бисакодил) – ішек перистальтикасын күшейтеді, нәжісті жұмсартып, ішектің итеріп шығаруына жағдай жасайды, 8 сағатта әсер етеді.
👉🏻
