Бүгінде елімізде ұстаз болуға қызығатындар мен педогог мамандығын алып алып, сол жұмысқа өмірін арнағысы келетіндер аз десек болады. Өйткені, мұғалімге қойылатын талаптарға, жауапкершіліктер мен ұстаздықтан тыс шаруаларға тарту мәселелеріне көпшілік шыдағысы келмейді екен. Тіпті ұстаздардың өздері қағазбастылық пен шектен тыс жауапкершіліктер жайлы желіде жиі айтып, жазып жатады.

 Әлеуметтік ғылымдар магистрі, әлеуметтік желідегі жұлдызды мұғалім Бәкіжан Кәкім  ұстаздар мәселесін көтеріп жүріп, танымал блогер атанды. Ол желіде әзілдей отырып ұстаздардың басындағы жағдайларды жалпы жұртқа жеткізеді. KYN.KZ  тілшісі блогер мұғалімге ұстаздық етудің қиындығы мен қызығы жайлы бірнеше сұраққа жауап алып көрген еді.

• Ұстаздықты мамандық емес, өмірлік миссия деуге бола ма? Сіз үшін ол нені білдіреді?
• Қай мамандықта, қай салада жүрсек те, жасап жатқан кез-келген ісіңе өмірлік миссия ретінде қараған абзал. Ал ұстаздыққа келетін болсақ, мен үшін бұл «хронический» диагноз. Мен ұстаз боп жұмыс жасап, басқа салаға ауысып кеткен көптеген жандарды білемін. Олар әлі күнге дейін әріптестеріне, айналадағы жастарға, жаңадан жұмысқа орналасқан жандарға тірек, қамқоршы ғана емес, ұстаздық етіп жүреді.Білгенін үйретіп жүреді. Бір мектепте 40-50 жыл жұмыс жасадым деп жататын әжелеріміз бар. Олар үшін ұстаздық өмірлік миссия. Әр ұстазға әртүрлі болуы мүмкін. Біреу үшін ол өмірлік миссия, ал өзіме жаңа айтып өткенімдей «хронический» диагноз.
• Нағыз ұстазды өзгелерден ерекшелейтін не нәрсе, сіздің ойыңызша?
•  Мектепке бас сұққан күннен бастап, жүріс-тұрысың, көз тастауың, сөз саптауың, киген киіміңе дейін үлгі аларлықтай болу керек. Оқушылар сенің мінезіңе дейін көшіріп алады. «Сіздің сыныбыңыз өзіңіз сияқты, сізден аумайды» дегенді жасы үлкен ұстаздар естіп те, көріп те жүр. Ұстаз болу үшін баланы жақсы көрудің қажеті жоқ. Мүлде мейірімсіз, әділетсіз болыңыздар деген сөз емес. Керісінше, «балаңды аясаң, аяма» дейді қазақ.Оларды шыңдау үшін, кейде мақтауың керек, кейде даттауың керек. Аяусыз сынай білуің керек. Бірақ қандай жолмен болсын, нәтижеңді өзің өз көзіңмен көруің керек.Баланың бойына білімнен бұрын, игі қасиеттерді сіңіре алуың керек. Себебі Әл-Фараби бабамыз: «Тәрбиесіз берген білім, адамзаттың қас жауы» -деген болатын. Осыны естен шығармауымыз керек. Нағыз ұстаз әр баланың ішкі әлемін сезіне алады. Ол оқушыны бағаламай, түсінуге тырысады. Осындай байланыс шәкірттің сезімін оятып, оның тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Нағыз ұстаз өз пәнін тек жақсы көріп қана қоймайды, оны қызықтыра және түсінікті етіп жеткізе біледі. Ол өзі оқытатын білімге жан-тәнімен сенеді әрі соны таратуға шабытпен кіріседі.
• Ұстаз болу – бедел ме, жауапкершілік пе, құрбандық па?
• Сіздерді қайдам, өзіме ұстаз болу ең әуелі жүгі батпандай жауапкершілік. Ел болашағы деп қатты айтпай-ақ қояйын, бірақ алдыңда отырған жәудіркөз балапандардың болашағының алдында сен жауаптысың. Олар ертеңгі күні сенің пәніңе махаббатпен қарай алмаса, берген біліміңді алып кете алмай жатса, түбегейлі сенің кінәң. Екіншіден құрбандық. Өзгенің баласын оқытып, жеткізіп жатқанда, өз балаларың жетімнің күйін кешіп қап жатады. Жеке өмір мектептің іші түгіл, сыртында да қалмайды. Жоғарыда айтқанымдай, мұғалім деген атқа лайық болу үшін, болмыс бітімің, түр-сипатың бәрі-бәрі сай болғаны абзал.  Бірақ, зор бедел деп айта алмас едім. Өз басым қазанында қайнап, ішкі әлемін көргеннен кейін ғана, ұстаздарға басқаша көзбен қарай бастадым. Сый-құрметім бұрынғыдан да арта түсті. Өкінішке орай ұстаздық бедел, зейнетке жақындаған шағында, зейнетке шыққанында ғана сезілетін секілді.
• Мұғалімнің ең басты құндылығы не деп ойлайсыз?
• Әр адамға денсаулық пен уақыт, отбасы ерекше құндылық. Ал мұғалімнің құндылығы, қатты айтсам күлетін шығарсыздар, мектебінің абыройы, қағаздарының түгел болуы, оқушыларының жетістігі.Олай дейтінім, осы жолда денсаулыққа да, уақытқа да, отбасыңа да көңіл бөлмей кететін кездеріміз болады. Бұл ащы шындық. Бірақ оқу бітірген оқушыларың ағай деп сыйлап  келіп жатқанда, «рақмет» айтқанда, сіздің жолыңызды қуып, мұғалім болам  дегенді естігенде сенен бақытты, сенен бай адам жоқ. Мұғалімнің басты құндылығы – шәкірт жүрегіне жол табу десек те болады. Ол тек сабақ үйретіп қоймайды, өмірлік бағыт көрсетеді, рухани үлгі болады. Бұл – ұлы мамандықтың ең асыл мәдениеті.

Биылдан бастап мұғалім болып қызметтерін бастағалы жатқан мамандарға қандай ақыл-кеңес айтар едіңіз?

• 1. Бірдеңені білмеймін деп айтуға еш қорықпа! Ұжымдағы алдыңғы толқын ұстаздар қашанда көмек қолын созуға дайын.

2. Нағыз ұстаз боламын деген талпынысың болса, міндетті түрде сынып жетекші болуға тырыс. Сынып жетекші әр оқушысын ата-анасынан артық білуі керек.

3. Міңгірлеме! Ойыңды ашық әрі нақты жеткіз. Әсіресе, ұжым арасында.

4. Бос уақытың болса, әріптестеріңнің сабағына сұранып кір. Көре бара көп дүниені үйреніп қана қоймай, артықшылықтарын, ерекшеліктерін білетін боласың. Шыңдаласың!

5. Әр сабағыңда балалардың көзінде жалын пайда болып жатса,бағытың дұрыс. Ешкімді бөле жарып қарама!

6. Қағаздарыңды дұрыстай жүр, бағаларыңды уақытылы күнбе күн  қойып отыр.

Бастысы іштегі үрей, қорқынышты ысырып қойып, үнемі іздене білуді әдетке айналдыру керек. Мектебіңнің, оқушыларыңның жеке «фанатына» айналғаның дұрыс. Міні, осындай ақыл кеңестер беретін едім.

Бәкіжан Кәкім Назарбаев зияткерлік мектебінде емтиханға телефон алып кіріп, ұсталып, апайын балағаттаған оқушының мектептен қуылғанын қолдады. Ол осы шешімді қабылдаған мектеп әкімшілі мен басшыларына ұстаздың абыройын сақтап, құқығын қорғағаны үшін алғыс айтты.

"Бұл сондай шулайтын зат емес. Оқушы заңды бұзып емтиханға  телефонмен кірген, ұстазды балағаттаған. Мен таң қалдым. Бұған дейін бізді ұстазды қуып жіберетін. Тура бір мына әділеттелікті көріп, Жаңа Қазақстанды сезіндім. Бұл солай болуы керек. Оқушы басқа мектепке барып оқуын жалғастырады. Бірақ, ұстазға, мектепке деген құрмет болуы керек. Соған ризамын",-дейді  Бәкіжан Кәкім.